Hoe begin je met schrijven? Veel mensen gaan kort voor de deadline achter hun computer zitten. Ze tikken een eerste zin, daarna nog één en nog één. En op een gegeven moment lopen ze vast. Eigenlijk is het best vreemd om zo te beginnen. Als je een huis gaat bouwen, maak je een ontwerp voordat je de eerste steen plaatst. Eerst denk je na, dan pas volgt de actie. Een bulletlist kan je helpen om op een vergelijkbare manier aan je tekst te werken.
Schrijven op basis van een bulletlist heeft drie grote voordelen:
- Het zorgt voor een structuur die je publiek begrijpt
- Het helpt om inhoudelijke en verhalende elementen te combineren
- Het verbetert je schrijfproces
Voordeel 1: Een bulletlist zorgt voor een structuur die je publiek begrijpt
De bulletlist maak je als je alle relevante informatie al hebt verzameld, bijvoorbeeld door te lezen, te brainstormen, te onderzoeken, et cetera. Grofweg kent je schrijfproces de volgende vier fases:
Met een bulletlist creëer je een apart moment om je verhaal te structureren. Dat maakt het makkelijker om je structuur te verbeteren. Als je direct begint met schrijven, is dit moeilijker omdat je dan tegelijk schrijft en structureert.
De structuur die je met je bulletlist maakt helpt je publiek vervolgens bij het lezen. Zonder duidelijke structuur vindt je publiek de weg niet in je verhaal. Het moet hard werken, haakt af of begrijpt je verkeerd. Hoe complexer je onderwerp, hoe belangrijker een structuur is. Ook wetenschappelijk onderzoek toont aan dat lezers teksten met een vooraf geschreven tekstplan beter en coherenter vinden.
Laten we als voorbeeld een beleidsverhaal nemen waarin je de directie van je ziekenhuis wil overtuigen om een zorgboulevard te openen. De bulletlist over de aanleiding van je voorstel kan er als volgt uitzien:
- Steeds meer bedden in ons ziekenhuis staan leeg.
- Steeds meer specialistische zorg vindt thuis plaats.
- Patiënten kiezen voor een specialistische behandeling vaker voor een gespecialiseerd ziekenhuis en niet voor een klein ziekenhuis als het onze.
- De verwachting is dat in ons ziekenhuis in 2020 25% van de bedden structureel onbezet is.
- Dit is een landelijke trend.
- De verwachting is gebaseerd op cijfers van het CBS en een onderzoeksbureau gespecialiseerd in zorgdata.
- De kosten voor ons gebouw blijven gelijk, dus komen we hierdoor in financiële problemen.
- Berekeningen laten voor 2020 een tekort zien van € 0,4 miljoen.
- De verplaatsing van complexe zorg naar thuis gaat de laatste maanden sneller dan verwacht. Misschien zijn de berekeningen dus zelfs nog te optimistisch.
In vergelijking met volgeschreven alinea’s is het makkelijk om de hoofdstructuur te zien, zonder alle details. Materiaal toevoegen, verplaatsen of verwijderen is relatief eenvoudig. Het is psychisch makkelijker om een idee te schrappen, ook al ben je daaraan gehecht (‘kill your darlings’), als het een bullet is dan als het een alinea is. Is bijvoorbeeld echt relevant dat het om een landelijke trend gaat?
In de bulletlist kun je bijvoorbeeld ook overwegen om van het verwachte tekort de eerste hoofdbullet te maken en te kijken wat dat betekent voor de verhaalstructuur. Als je al tekst hebt, is het veel lastiger om andere clusteringen of een andere volgorde te overwegen.
Een extra voordeel van een bulletlist is dat je je verhaalstructuur in een vroeg stadium kunt bespreken. Zelf doe ik dat bijvoorbeeld met opdrachtgevers in verhaallijnsessies, met deelnemers in trainingen en met collega’s bij een artikel als dit.
Voordeel 2: Een bulletlist helpt om inhoudelijke en verhalende elementen te combineren
Als je over een complex onderwerp schrijft, wordt de tekst al snel abstract. De tekst over de zorgboulevard gaat dan bijvoorbeeld over ziekenhuisverplaatste zorg, gemiddelde ligduur, de eerste lijn, de business case en stakeholders. Om je tekst aansprekender én begrijpelijker te maken is het goed om voorbeelden toe te voegen.
Als je goed in je onderwerp zit, heb je vaak veel voorbeelden (en andere details) paraat die allemaal relevant lijken. Hoe plaats je die in je verhaal, zonder dat de tekst chaotisch wordt? Ook daar kan de bulletlist bij helpen.
In de voorbeeldbulletlist over de zorgboulevard onderbouwen de subbullets de hoofdbullets. In die subbullets kun je niet alleen argumenten geven, maar ook voorbeelden die de hoofdbullet verduidelijken. Verderop in het beleidsverhaal ziet dat er bijvoorbeeld zo uit:
- De zorgboulevard verbetert de aansluiting tussen zorgaanbieders, waardoor de kwaliteit van zorg toeneemt.
- [voorbeeld] Een patiënte komt bij de huisarts met spraakproblemen. De huisarts herkent een beroerte en verwijst haar naar de spoedeisende hulp. Ze moet daar zo snel mogelijk zijn om hersenbeschadiging te voorkomen. Als de praktijk zich op de zorgboulevard bevindt, is ze er in twee minuten.
Door een voorbeeld onder een hoofdbullet te plaatsen, weet je zeker dat het past in je argumentatieve lijn. Een bulletlist maakt het dus makkelijker om te beslissen welk voorbeeld je op welke plek opneemt.
Voordeel 3: Een bulletlist verbetert je schrijfproces
Schrijven is vooral zwaar omdat schrijvers vaak te veel dingen tegelijk doen. In de praktijk ziet het schrijfproces er dan zo uit:
Door tegelijk te structureren, te schrijven en te redigeren belast je jezelf cognitief te zwaar. Daardoor loop je vast of ga je taakontwijkend gedrag vertonen. Je gaat bijvoorbeeld literatuurverwijzingen maken terwijl je je had voorgenomen om te structureren.
Je werkt beter als je één ding tegelijk doet. Psychisch is een (schrijf)project minder zwaar als het uit afgebakende deelprojecten bestaat, zoals structureren. Daarom helpt een bulletlist volgens sommigen ook tegen een writersblock. Een bulletlist maken is een overzichtelijke taak na de onderzoeksfase, waar je zonder al te veel tegenzin aan kunt beginnen. Met een goede bulletlist wordt vervolgens ook schrijven overzichtelijk. Je hebt immers al veel werk van tevoren gedaan. Je weet al wat je gaat zeggen, je structuur is al logisch, dus je kunt je helemaal richten op de tekst. Soms krijg je daardoor het gevoel dat een tekst zichzelf schrijft.
De pomodoromethode is een praktische methode om te zorgen dat je één ding tegelijk doet is. Je zet een wekker op 25 minuten en bepaalt vooraf wat je in die tijd gaat doen, bijvoorbeeld structureren met een bulletlist. Als de wekker gaat, neem je een korte pauze. Dan bepaal je of je verder gaat met structureren of dat het tijd is om te gaan schrijven.
Met een bulletlist schrijf je dus makkelijker en sneller. De tijd die je investeert in een bulletlist verdien je met rente terug. Een schrijver die zegt dat hij door een deadline niet aan de bulletlist toekomt, doet dus een paradoxale uitspraak: ik heb geen tijd om efficiënt te schrijven. Dat is vergelijkbaar met een houthakker die te druk is om zijn bijl te slijpen.
Analytic Storytelling-tips in je inbox?
